Overclock Nedir, Nasıl Yapılır

Hız yükseltme", "hız aşırtma" gibi terimlerle Türkçe karşılığı ifade
edilen overclock, bilgisayar bileşenlerinin daha hızlı çalıştırılmasını
özetleyen bir kavram aslında. Basitçe açmak gerekirse, donanımlarımız,
belli bir zaman diliminde belli miktarda işlem yapar. Bu zaman dilimini
belirleyen çekirdeğin her bir saat vuruşunda, daha çok işlem yapmak için
anakart, işlemci, RAM ekran kartı gibi bileşenler standart çalışma
değerlerinin üstüne çıkarılmak için ayarlanır. Bu ayarların başarıyla
uygulanması sonucu, sistem daha yüksek hızlarda çalışarak
programlarınızın görevlerinini daha çabuk yerine getirmelerini sağlar.
İşte kısaca bu operasyona overclock diyebiliriz.
Overclock yapmaya yeni yeni heveslenene kullanıcıların genelde ilk
akıllarına takılan soru nasıl olur da bir işlemci kendi standart fabrika
çıkış hızlarından daha üst hızlarda çalışabiliyor olur genellikle. Bir
işlemci'nin kendi saat hızlarından daha yüksek hızlarda çalışmasını
şöyle açıklayabiliriz. Ayni serideki işlemcilerin hepsi wafer adi
verilen tabakalardan elde ediliyor. Bu işlemciler arasında tasarımsal
olarak herhangi bir farklılık bulunmuyor. Örneğin işlemcilerin hepsi
3GHz olarak üretiliyor. Üreticinin yaptığı zorlu testlerden başarıyla
gecen bu işlemciler 3GHz olarak etiketlenip kutulanıyor ve satışa hazır
hale getiriliyor . Bu testlerden geçemeyen işlemciler ise daha düşük
hızlarda tekrar tekrar test edilerek, bu testleri geçebildikleri hızlar
saptanıyor ve o hızlarda etiketlenip kutulanıyorlar. AMD veya Intel'in
yaptığı bu testler oldukça zorlu ve ağır testlerdir. Günümüz
koşullarında birçok kullanıcnın kullandığı uygulamalar işlemciler
üzerinde üretici firmaların yaptığı testlerdeki yükü bindiremediği için
aldığınız işlemciyi overclock (hız aşırtma ) ile daha yüksek hılzara
çıkarıp oldukça stabil olarak kullanmanız olası.

Ayrıca pazardaki rekabet koşulları ve üreticilerin işlemcilerini piyasa
koşullarına göre konumlandırma politikaları yüzünden zaman zaman birçok
işlemci kendi standart saat hızları yerine daha düşük saat hızlarından
piyasaya sürülebiliyor. Buda işlemcilerin overclock olabilme
potansiyellerin arttırabiliyor.

Neden Kullanıcılar Overclock Yapma İhtiyacı Duyar?

Overclock yapma ihtiyacının farklı sebepleri vardır.Bunlardan ilki maddi
unsurlardır. Kullancılar genelde 200 MHz'lik saat hızı farkına 100$
para farkı vermek yerine genelde bir düşük modeli alırım ve overclock
yaparak 100$ kara geçerim mantığı ile overclock işine girişmekteler.
Aynı durum ekran kartları içinde geçerlidir. Bir oyun sırasında artık
FPS'nin yetmediği durumlarda yeni bir ekran kartı almak yerine overclock
yaparak belli bir FPS kazanımı elde edip bir sure daha yeni ekran kartı
almadan ellerindeki ekran kartını overclock ile kullanmaya devam
ederler. Yani üstte dediğimiz gibi Overclock yapanların bir bölümü
ihtiyaçtan bu işe girişirler Ama başka bir kullanıcı grubu ise
Overclock'u bir hobi olarak benimseyip zevk için yaparlar. Bu grupta yer
alan kullanıclar 300$'lık işlemcilerini en yüksek seviyede overclock
edebilmek hatta rekorlar kırabilmek için 1000$'lara satılan bazı özel
donanımları bile almaktan kaçınmazlar. Ayrıca birde bu işi profesyonel
olarak yapan bir grup var. Bunlara işlemcileri ve gerekli diğer
donanımları üretici firmalar sağlamakta. Bu gruptaki kullanıcılar
işlemcileri günlük kullanıcların kullandığı uygulamalardan yola çıkarak
aşırı derecede zorlamakta ve üretici firmaya karşılaşdıkları
olumsuzlukları bildirmekteler. Yine bunların içinden bir grupta firmanın
ürünü ile overclock rekorları kırarak el altından firmanın
popülaritesini arttırmak için çalışırlar. Ama bu gruptaki kullancılar
üst düzey extreme kullncılıardır.


İşlemciye Overclock Yapalım

Önemli;
Overclock yapılan donanımlar genellikle garanti kapsamından çıkarlar.
Overclock işlemi esnasında zarar gören donanımlarınızı distributor yada
yetkili firma büyük ihtimalle telafi etmeyecekdir. Bu durumu
unutmamanızda fayda var.

İşlemcimiz overclock edebilmek için öncelik işlemciyi iyi analiz
edebilmek gereklidir. Çünkü her işlemcinin kendine ait belli veriyolu
sınırları vardır. Öncelikle bunları belirlemek gerekir. İşlemci hızını
işlemcinin saat çarpanının, fsb (front side bus) denilen veriyolu
hızıyla çarpılması sonucu ortaya çıkan sayı belirler. Yani işlemciyi
overclock edebilmek için ya fsb'si ile oynayacağız yada çarpanlarını
değiştireceğiz. Günümüzde işlemci çarpanlarını yükseltebilmekk pek
mümkün olmuyor Yeni ve güncel işlemcilerde çarpan genelde sadece
düşürülebiliyor. Hem Intelde hemde AMD'de genelde çarpanlar kilitli
olarak gelirler sadece mesela AMD'nin Fx serisi gibi bazı özel ve pahalı
işlemcilerde çarpanlar açık olarak gelirler. Çarpan kilidini
değiştiremeyeciğimize gore biz FSB üzerinden Overclock yapmaya
çalışacağız. Zaten FSB üzerinden yapılan overclock genel sistem
performansını çarpan kilidi ile yapılan overclock denemelerine göre daha
çok artıracakdır. Çünkü yüksek fsb hızlarında buna bağlı olarak,bellek
kontrolcüsü, ve AGP/PCI saat hızları da artar.Tabi AGP/PCI saat hızları
yüksek overclock uygulamalarında sorun çıkarabildiği için stabilite'yi
olumsuz yönde etkileyebiliyorlar. Ama güncel anakartların neredeyse
tamamı AGP/PCI saat hızlarını sabitleyebilme özelliğine sahipler.

FSB hızından yola çıkarak overclock yapacağımza göre ilk önce bios'dan
çarpan kilidini düşürmeliyiz. Çarpan kilidi'ni düşürerek işlemci iç
frekasından doğabilcek sorunları daha en baştan en aza indirmiş
olacağız. Bu sayede FSB'nin çıkabilceği maksimum değerleri bulabilmemiz
kolaylaşacak.. FSB değerlerini değiştirebilmek için Bios'dan ilgili
bölüme girebilmemiz gerikir ki genelde bioslarda FSB ve benzer ayarlar
Advanced Chipset Features başlığı altında bulunurlar. FSB ayarlarını
değiştirebilceğimizi yeri bulduktan sonra yavaş yavaş küçük aralıklar
ile FSB'yi yükseltmeye başlayabiliriz. Örneğin 1800Mhz de çalışan bir
Athlon64 3000 Venice işlemcinin FSB hızı 200 MHz'dir Bu durumda, işlemci
çarpanı 9'dur. Mesela çarpan kilitli olduğu ve çarpanı yukarı doğru
arttıramıycağımız için fsb'yi mesela 220'ye yükselttiğimizzde
işlemcimizin hızı 220x9=1980Mhz'e çıkacakdır. Fsb'yi 222 yaptığımızda
ise işlemcimiz 2000MHz yani 2Ghz de çalışmaya başlayacakdır. Tabii FSB
hızının artması ile artan hızı her aşmada değişik test programları ile
birlikte test etmek günlük kullanımda elde edilen hızın stabil olup
olmayacağının da göstergesi olacakdır. Tabii artan FSB ile ile birlikte
ram hızımız da artacak. Örneğin 200 FSB de çalışan işlemciniz ile
birlikte standartr hızı 200Mhz olan DDR400 bellek ( DDR400'ler genelde
400Mhz olarka bilinirler ama gerçek hızları 200Mhz'dir. Çift taraflı
veri taşıma özelliklerinden dolayı efektif çalışma hızları 400Mhz'dir )
kullanıyorsunuz diyelim. İşlemci FSB'sini 220Mhz'e çıkardığınız zaman
senkronize olarak ram hızınız da 220'ye çıkacakdır. Eğer özellikle
overclock için üretilmiş özel ramlerden kullanmıyorsanız belli bir
noktadan sonra ramleriniz sisteminizin zayıf halkası olacakdır ve sistem
donmaları yada kilitlenmeleri başlayacaktır. Bunu aşmak için ram
bölenlerini kullanmak mümkün. Yazının ilerleyen bölümlerinde ramlerle
ilgili detaylı bilgileri de vereceğiz.

İşlemci Voltajı

FSB'yi yada Çarpan'ı yükselttiğimiz de işlemci doğal olarak daha yüksek
saat hızlarında çalışmaya başlayacaktır. Belli bir seviyeye kadar bu
gidebilir ama bir noktadan sonra sistem stabilitesi bozulmaya başlayacak
uygulamaların çalışması kararsızlaşacakdır. Buna sebep olarak
işlemci'nin yüksek hızda bazı sinyalleri kaçırması gösterilebilir. Ancak
verilecek ekstra voltaj ile birlikte bu durum değişebilir.Voltaj
değişikliğine hangi düzeyde ihtiyaç duyulacağı, ancak denemeler
yapılarak anlaşılabilir. Belli bir hızdan sonra, sistemde belli
aralıklarla donmalar olur, uygulamalar veri kaybetmeye başlarsa, bu hız
ve üstünde küçük bir voltaj artışı yapılıp bir değişiklik olup olmadığı
test edilebilir. Örnek vermek gerekirse AMD'nin Athlon64 3000 Veniceleri
genelde 2500Mhz'e kadar ekstra voltaj vermeden overclock olabilirken
2500Mhz üstüne overclock edebilmek için işlemciye ekstra voltaj vermek
gerekebilir. Gelişen teknoloji ve düşen üretim teknolojileri sayesinde
günümüzde işlemciler 65nm (şuan için sadece Intel işlemcileri) üretim
teknolojisi ile üretilebilmekte bu sayede daha düşük voltaj ile
çalşabilmekteler. Bu sayede işlemciye belli bir oranda -15 fazla voltaj
verilebilir fakat daha fazlası özellikle standart işlemci soğutucuları
kullanılan sistemlerde ısı problemlerini sebep olabilir. Uzun süreli ısı
problemleride işlemcilerin ömrünü kısaltabilir. Ayrıca AMD işlemcilerin
üzerlerindeki bellek kontrolcüleri de yüksek voltaja karşı aşırı
duyarlılık gösterebilmekteler. Yine AMD işlemciler de 1.7v gibi yüksek
voltaj değelerinde işlemciyi uzun sure özellikle de standart hava
soğutma ile kullanmak bile bile ölüme gitmekten farklı olmaycakdır.
Çünkü bu değerler de uzun sure kullanım işlemci'nin yanmasına kadar
gidebilen sorunlara yol açacakdır.

Overclock'da Ram'lerin Etkisi;

İşlemciden sonra ramlerinde sınırını bulabilmek oldukça önemlidir. Bunu
da cpu:ram oranını değiştirerek deneme yanılma yoluyla bulacağız. Zaten
hali hazırda elinizn altında DDR500, DDR600 gibi DDR1 yada DDR2-667 yada
800Mhz'lik ramleriz varsa ram bölenini kullanmadan fsb yükselterek
overclokda yüksek başarım elde edebilirsiniz.Fakat ramlerimiz DDR 400
yada daha yavaş ve düşük modelleden birisiyse eğer 1:1 cpu/ram oranını
büüyk ihtimalle kaldırmayacakdır. Bu durumda mecburen ramleri daha düşük
bir değerde çalıştırmak zorunda kalacağız mesela 3:2 yada 5:4 gibi.
Fakat ramlerde bazen durum belli olmayabilir. Bazı işlemcilerde olduğu
gibi elinize tesadüfen modülleri sağlam ve yüksek performansı
kaldırabilcek DDR400 ramler normalde bu değerlerde çalışması
gerekiyorken birden süpriz yapıyor ve olması gerekenden daha yüksek
performansda mesela DDR 500 hızlarında bile çalışabiliyor. Bunu
deneyerek bulacaksınız. Aynı cpu gibi denediniz ve bir yerden sonra
sistem çakıldı. Daha önce fsb arttırım yolu ile işlemcimizin sınırını
bulduğumuz için cpu dan şüphelenmemize gerek yok..Bu durumu aşabilmek
için işlemci uyguladığımızı yolu ramlerde de uygulayarak voltaj
arttrımına gidilebilir. Ramlerde de yavaş adımlar ile voltajı arttırarak
stabil çalışabildiği en yüksek değerleri bulabiliriz. Fakat her ram
işlemcilerde olduğ gibi fazla voltajı sevebilvek diye bir durum söz
konusu değil. Mesela TCCD bellek modüllerine sahip ramler yüksek fb'ye
mesela 300Mhz'e kadar çıkabilmekteler ama fazla voltajı sevmezler.
Örneğin 3v'de kullanıalcak TCCD bellekler ( Örneğin Gskill'in TCCD
bellek modüllerine sahip F1 serisi ramleri ) kısa sürede iş göremez hale
gelebiliyorlar.

Ramlerinde sınırını bulduk şimdi geldik ram timingleriyle (zamanlamalar)
oynamaya yani ramlerimizi daha düşük CL (Cas Latency) değerleriyle daha
agresif çalışmaya zorlamaya. Düşük CL değeri daha hızlı veri hareketi
sağlayacağı için daha fazla peformans getirecektir. CL değerleri
üzerindeki değişiklikleri biosumumzdaki Advanced Chipset Features
üzerinden yapabilirsiniz. Günlük kullanımda alacağınz standart DDR400
ramler genellikle gecikme değerleri olarak 200 (efektif 400)Mhz'de
2,5-3-3-7 değerleridne çalışabilmekteler. Ama özellikle yüksek overclock
sonucu daha önce dediğimiz gibi standart ramlerde özellikle bu bu
değerlerden fedakarlık yapmak gerekir. Örneğin elinizdeki standart 200
(efektif 400)Mhz'lik ramler işlemci fsb'sini genellikle 225-230 Mhz'ler
cibarı anca gecikme sürelerini yüksleterek elde edebilirsiniz ki CL 2,5
değerini CL 3 yaparak bile raminiz biraz daha yüksek mhz'e çıkmasını
sağlayabilirsiniz. Ama bilemniz gerek SuperPi gibi işlemci bellek testi
yapan uygulamalar yüksek mhz düşük timig değerleri ile yüksek başarı
gösterebilir.

Overclock İçin Uygun Anakart Seçimi

Özellikle overclock yapmak isteyen kullancıların işlemciden de önce
dikkat etmeleri gereken komponent anakarttır. Çünkü elinizde ne kadar
overclock'a yatkın işlemci yada bellek olsa bile anakartınız overclock
için gerekli belli kriterleri yerine getiremiyorsa eğer overclock yapmak
ya imkaansız olacak yada birçok detay ile gereksiz yere uğraşmaktan
kabus haline dönüşecektir. Günümüzde artık birçok anakart FSB ve Çarpan
ayarlarını bios üzerinden değiştirmenize olanak tanımaktadır. Hatta yine
güncel birçok anakartta işlemci ve belleğe giden voltajlara da müdahale
edebilmek mümkün. Tabii anakartların overclock yapabilmek için verdiği
bu özelliklerin seviyesi markadan markaya göre de değişmektedir.

Windows Üzerinden Overclock

Anakartların biosları'nın dışında Windows üzerinen bazı programlar ile
de oerclcok yapabilmek mümkün. Başta Clockgen olmak üzere artık birçok
anakart üreticisi anakartlarının yanında verdikleri cd içine overclock
yapabilmeye yarıyan bazı araçlar koymakalar. Bios üzerinden olduğu gibi
Windows üzerinden de verlcok yapılabilir ama böyle yapılacak bir
overclock denemesinde yaşanacak sorunlar biosdan yapılana gore
artabilir. Bnda en büyük etken Windows işletim sisteminin kendi yapısı
Özellikle Windows üzerinden yapılan hatalı overclock çalışmlaında
işletim sistemini system dosyları çok çaubuk etkilenip işletim sistemin
çökmesine ve sonrasında başa format olmak üzere meşaketli bir yola
girmenize nedn olabilir. Bu sebeple mümkün olduğu kadar overclock
çalışmlarını bios üzerinde yapaya gayrret göstermeliyiz.

Soğutma

Herşey başarılı bir overclock işlemi ile bitmiyor maalesef. Overclock
işlemini yaptıkan sonra işlemci'nin ısı durumunu da iyi takip altına
almak gerekiyor. Günümüzde işlemcileri soğutmak için havasoğutma, su
soğutma , gaz soğutma ve nitrojenli soğutma gibi değişik çözümler
bulunmakta. Bu soğutma çözümlerinden yaygın olanlar ahav soğutma ki bu
bildiğimiz klasik işlemci fanları ile sağlanıyor. Ayrıca yavaş yavaş su
soğutma çözümleri de yaygınlaşmaya başladı. Başta Thermaltake ve
Gigabyte olmak üzere değişik firmalar hazır su suğutma çözümleri
satmaktalar. İşlemci soğutma da fiyat/performans oranı en yüksek çözüm
standart hava soğutmadır. Zaten birçok overclockçu'ya hava soğutma
çözümleri kafi gelebilmekte. Hava soğutmaları genelde ısı emici ve fan
(HSF) olmak üzere 2 parçadan oluşurlar. Bu fanlar artık devir ayarlı
çalışabildikleri için gerek yazılımsal gerekse çoğu fan'ın 5.25 'lik ön
kasa slotuna takılabilcek kontrolcüleri yardımı ile yüksek işlemci gücü
gerektirmeyen uygulamalarda fan hızı düşürülerek daha sessiz bir ortam
el edilebilir.

Isı emici'nbin temel görevi işlemci üzerindeki ısıyı dağıtarak havaya
vermektir. Isı emici'nin ha vile temas eden alanı ne kadar geniş olursa
soğutmadan elde edilebilcek performansda o kadar iyi olacakdır. Yani ısı
emici ne kadar büyük olursa soğutmadan elde edilecek sonuçda o kadar
kaliteli olacakdır. Yanlız anakart üzerinde ısı emici'nin
yerleştirlimesi için ayrılan alan az olduu için soğutucularda belirlenen
bir limit bulunmaktadır. Isı emicilerin gene l ağırılığı 450
gr'ıgeçmemelidir. Bunu geçtiği zaman " PCB " denilen baskılı devren,
zarar görmesi kuvvetle muhtemeldir. Isı emicinin yanı sıra ısı emicinin
yapımında kullanılan metal de oldukça önemlidir. Isı'nın iletimini en
iyi sağlayan metallerden biri olan bakır il üretilen ısı emiciler en iyi
sonucu vereceklerdir. Bugün piyasada bakır, alüminyum, alüminyum-bakır
karısımından oluşan değişik ısı emiciler bulnabilmekte. Genel de ucuzu
olması ve kolayca işleneilmesinden dolayı ısı emicilerde alüminyum
kulanılır. Ayrıca ısı emici ile işlemci arasındaki sıcaklı alış verişi
daha verimli hale getirebilmek için Termal macunlarda kullanabilirsiniz.
Bugün piyasada yaygın olarak kullanılan ve işlemcilerin yanında da
gelen beyaz termal macunlar tatminkar sonuçkar verekten uzaklar. Bu tip
macunlar yerine alaşımında yüksek miktarda gümüş bulunan termal
macunları ki örneğin Artic Silver 5'in alaşımında. Tek başına ısı emici
ve termal macunlar işlemciyi soğutmaya yetmezler ayrıca ısı emici
üzerinde bir de fan kullanmaslısınız. Bu fan ile ısı meicinin emdiği
ısıyı havaya dağıtmak için gerekli. Alcağınız fan da dikkat etmeniz
gereken en önemli özelliklerin basında devir hıznın ayarlanıp
ayarlanmadığı geliyor. Pşyasada birçok ledli ışıklara ve diğer
gösderişli unsurlara sahip birçok fan bulunmaka. Fakat bunların birçoğu
maalesef başarılı osnuclar veremiyor. Bunlardan ziyade Thermaltake,
Cooler Master, Silverstone gibi markaların fanları ısı emiciler ile
birlikte işlemci üzerinde kullanılabilirler.

Ayrıca su soğutma sistemleri de kullanma imkaanız bulunmaka. Bugün
birçok büyük üretici hazır sus soğutma sistemleri satmakta. Su soğutma
sistemlerine genelde soğutma performansından ziyade ses seviyesini
düşürmek için geçilmekte. Tabi ki su soğutma sistemlerinin soğutma
performansları hava yani fanlı sistemler ile elde edilen sonuçlardan
daha iyi olacakdır ama temel geçiş sebebi sessizlikdir. Piyasada başta
Zalman Reserator olmak üzere Themaltak ve Gigabyte'ın su soutma
çözümlerini bulabilmek mümkün.

Overclockta Güç Kaynaklarının Önemi

Sisteminiz üzerinde başarılı bir overclock işlemi geçrçekleştirdiğiniz
zaman, sistemnizin güç ihtiyacı standart haline gore artacaktır.
Overclock edilen işlemci, ekran kartı gibi donanımların yanında
kullandığınız diğer donanımlar ve overclocktan nasibini alan donanımları
soğutmak için fazladan taktğınız fanların hepsi bir araya gelince güç
kaynağının önemi bir kez daha ortya çıkıyor. Gümüzü donanımları göz
önünde bulundurulduğu zaman overclock işlemi ile birlikte günlük
sağlıklı bir şekilde sistemini kullanmak isteyenlerin en az 400-450
watt'lık kaliteli olan güç kaynaklarından birini kullanması
gerekecektir. Tek başına güç kaynağının 400 yada 450 watt olması da
yetmez. Aldığınız güç kaynağının bazı kriterleri yerine getiriyor olması
gerekir. Örneği ATX12V 2.2 standardını destekliyor mu ayrıca 12 Volt
için en az 20-25 arası amper değerlerini sağlayabiliyor mu 24 pinlik ATX
güç girşi var mı 2 farklı 12 Volt gereilim hattı ve SATA sabit disk
girişleri olması da önemli.

Overclock Sırasında Karşılabilcek Sorun ve Çözümler

Yukarıda bahsettiğimiz gibi overclock için bios'dan fsb'nizi
yükselttiniz. Bios da ayarlarınızı kaydettiniz ve bilgisayarı yeniden
başlattınız. Ama o da ne bilgisayarınız açılmıyor. Korkamaya hiç gerek
yok. İşlemci yada belleklerinizin çıkabilceği sınırların da üstüne
çıktığınız için büyük bir ihtimalle bilgisayarınız açılmıyordur. Bu
durumda yapmanız gerekenleri şöyle sıralıyabiliriz;
- Bilgisayarınıza reset attıktan sonra anakartınız kendi işlemci
ayarlarını geri yükleyecektir. Eğer ilk reset ile olmuyorsa anakartınız
fişten birkaç dakiklaığınıa çekip bekleyebilirisiniz. Bu durumda da
anakartınızın tekrar kendi ayarlarına geri dönemsi gerekir.
- Bunlar bir işe yaramazsa eğer " Clear CMOS " yapmalısınız. Bu sayede
bios bilgileriniz sıfırlanıp fabrika ayarlarına geri dönemeyi
deneyebilirsiniz.
- Son yol olarak da büyük ihtimalle sizi kesin sonuca götürecek olan
bios pilini çıkarabilirsiniz. Bu işlemi yapmanız ile birlikte
anakartınız bios üzerinde yaptığınız hatalı overclock işlemini unutacak
bios ayarlarını sıfırdan başlatacakdır. Yanlız bios pilini çıkarırken
özellikle pişi tutan dişi esnetmemeye çalışın. Bios pilini çıkarıca diye
pili tutan dişi kırıp teknik servis yolunu tutan da çok kullancı
bulunmakta.

Ekran Kartına Overclock

Ekran kartlarının da overclock potansiyelleri oldukça yüksektir. Ekran
kartlarını overclock etmek için kullanılan yöntemler işlemci overclock'u
için izlenen yollar ile benzerdir. Ekran kartını overclock edebilmek
için temel olarka değişiklik yapabilceğimiz iki parametre bulunuyor.
Bunlar GPU ( grafik işleme birimi / grafik çekirdeği ) ve ekran kartının
kendi bellekleri. Ekran kartlarını overclock edebilmek için bazı ekstra
yazılımlara yada özel modifiye edilmiş driverların yardımı gerekmekte.
Ekran kartlarını overclock etmek için kullanılan en popular 2 yazılım
RivaTuner ve AtiTool'dur diyebiliriz. Bugün bu iki programın en güncel
versiyonları hem Ati hemde Nvidia'nın ekran kartlarını destekleselerde
AtiTool adı üstünde Ati için RivaTuner ise daha çok Nvidia ile anılan
programlar. Öncelikle RivaTuner ile ekran kartına overclock nasıl
yapılır ona bakalım.

RivaTuner'ı bilgisayarınıza yükledikten sonra ilk yapmanız gereken
programın " overclocking " ekranındaki " Enable Low-Level Hardware
Overclocking " sekmesini işaretlemek. Bu işlemden sonra GPU ve Ram
hızları ile oynayacağımız menüler aktif hale gelecek. Bundan sonra işin
kalan kısmı artık ekran kartının GPU ve Ram'inin kalitesine ve overclock
olabilme yeteneklerine kalıyor. Örneğin bu alanda efsane Ati'nin Radeon
9550'si idi. Ati RADEON 9550 kendinden 50-60$ daha pahalı olan RADEON
9600Pro değerlerini görebiliyordu. Burda dikkat etmeniz gereken nokta
GPU ve RAM hızınızı agresif yükseltmeler yerine emin ve ağır adımlar ile
sürekli test ederek attırmanız. 10-15 MHz arttışlar ile gidip her
attırımdan sonra da 3D Mark gibi benchmark programları ve değişik
oyunlar ile ekran kartınızın çıkardığınız hızda stabil olup olmadığını
test etmelisiniz. Ayrıca dikkat etmeniz gereken bir diğer nokta ise
RivaTuner programı GPU ve RAM hızını arttırım bölümünde sınır teşkil
etmesi açısından ünlem işareti koyar. Genellikle o uyarıdan yukarı
hızlara çıkmamaya özen göstermelisiniz. Yine dikkat etmeniz gerek bir
diğer nokta ise genellikle ekran kartlarında RAM'lerin GPU'ya nazaran
overclock olabilme yetenekleri daha düşük oluyor. Bu yüzden genellikle
GPU'yu daha fazla overclock edebilme şansınız daha yüksek.

Ayrıca ekran kartınızı AtiTool programı ile de overclock edebilirsiniz.
İlk versiyonlarında daha çok Ati'nin ekran kartlarını overclock
edebilmek için kullanılan AtiTool programı son versiyonları ile
Nvidia'ya da destek vermeye başladı. AtiTool'u yükledikten sonra
çalıştırdığımızda karşımıza Core ve Memory yazan iki sütun çıkacak.
Bunlardan Core ekran kartının GPU'sunu Memroy ise RAM değerlerini
overclock edebilmek için kullanacağız. RivaTuner programında olan
presnipler burada da geçerli. Agresif yükseltmeler yerine yavaş yavaş
değereri yükseltip her yeni değerde ekran kartını test etmeliyiz.
AtiTool programı RivaTuner'dan farklı olarka Artifact testi diye bir
test ile gelir. Bu testi yaparken artifact yani görüntüde bozulmalar
özelliklede ekranda sarı noktalar çıkmaya başlarsa ekran kartınız o
hızlarda stabil çalışmıyor demekdir. Böyle bir durum ile karşılasırsanız
tabii yapmanız gereken yükselttiğiniz değerleri biraz düşürmek
olacaktır. Ayrıca AtiTool proramı üzerinde ekran kartınızın overclock
ettiğiniz değerlerdeki anlık ısı takibini yapabilmenizde mümkün.

Ekran Kartlarında Soğutma

Overclock yaptığımız ekran kartlarımız doğal olarak daha çok ısınmaya
başlayacaktır. Ekran kartları yapıları gereği zaten işlemclerden genelde
daha çok ısınırlar. Özellikle Ati'ni en son seri yüksek seviye kartları
bu sorun ile oldukça muzdarip. Ekran kartınızı overclock ettikten sonra
daha iyi soğutabilceğiniz bazı yöntemler mevcut. Bunlardan ne basiti
eğer ekran artınızın belekleri çıplaksa eğer bellekler daha iyi
soğutabilmek için özellikle bakırdan yapımış ramsink yani bellek ısı
emicilerinden alabilirsiniz. Kolayca belleklerinizi üzerine
yerleştiriceğiniz bu ısı emiciler ekran kartınızın özellikle
belleklerinde belli bir rahatlama sağlıyacaktır. Bunun dışında ekran
kartınızın üzerindeki akitf fanı söküp grafik çekirdeği (GPU)'nun
üzerine yukarıda işlemciler için anlattığımız thermal macunlardan sürüp
grafik çekirdeği ve fa arasındaki dialoğu daha samimi bir hle
getirebilirsiniz. Bunların dışında daha profesyonel çözümlerde
bulunmakta. Örneğin Arctic Coolng firmasının yaptığı " Silencer "
soğutucları ile ekran kartınızın üst yüzeyini büyük ölçüde kapatıp daha
etkin bir soğutma sağlayabilirsiniz. Bunun dışında rtık ekran
kartlarının soğutması için de su soğutma çözümleri çıkmaya başladı. Bu
alanda ilk örneğini ThermalTake'in duyrduğu su soğutma çözümleri artık
kullanılmaya başlandı bile. Örneğin Sapphire'in X1900XTX Toxic adlı
ekran kartında ThermalTake'in su soğutma çözmümüne çok benzer bir su
soğutma çözümü bulunmakta.

Overclock sonrası test için kullanabilceğiniz yazılımlar;

SuperPi Testi
Temel olarak işlemciye Pi sayısını hsapllatıran bu program özellikle
işlemci testlerinde dünya üzerinde en çok Kabul gören yazılımların
başında gelirler. Bu test ile işlemcinizin ne kadar hızlı ve stabil
olduğunu görebilmeniz mümkün. İşlemcinizin hızını anlayabilmek için
SuperPi 1M, işlemcinizin stabil olduğunu anlamak için ise 8-16-32M
testlerinden birini yapmalısınız.

3DMark Testleri
Futuremark firmasının test yazılımları olan 3D Mark serisi özellikle
ekran kartı testleri için birebir programlarıdır. Şuan test için
kullanabilceğiniz 2001, 2003, 2005 ve 2006 versiyonları mevcut. Fakat bu
testi yaparken dikkat etmeniz gereken öenmli noktalardan biri
3DMark2001 ve 2003 ekran kartı yanında test sonuçlarında diğer
donanımların niteliğinden de etkilenirler. Yani sadece ekran kartı
ağırlıklı testler değilller üksek puan için işlemci ve belleğinizinde
üst düzey olması gerekmekte. Ama 3DMark2005 ve 2006 ağırlıklı olarak
ekran kartına yoğunlaşırlar. 3DMark2006 testinde aynı ekran kartı önce
üst seviye olan bir işlemci sonra ise daha düşük bir işlemci ile test
edildiğinde eski versiyonlara gore çok fark ettirmeyecekdir.

PC Mark Testleri
3D Mark testleri gibi butestleri yapan üretici firmada Futuremark.
PCMark genel system performansını ölçmeye yarayan bir test. Başta
işlemci olmak üzere, bellek ve hard disk testleri yapıyor. Oldukça güçlü
bir test olan PCMark'ın güncel versiyonu olan PCMark 2005'den güzel bir
puan alabilmek için gerçektende güçlü bir sisteme ihtiyaç duyulmakta.

SYSMark ve WebMark
Yine FutureMark ürünü olan bu yazılımlar ile özellikle işlemci ve
sisteminizin ofis uygulamaları ve internet ortamındaki genel başarımını
ölçebilirsiniz.

Everest
Everest oldukça detaylı bir siste raporlama yazılımı. Anakartınıza bağlı
tüm donanımlar hakkında bilgi alabilceğiniz oldukça gelişmiş ve detaylı
bir program. Ücretsiz versiyonunun gelişimi dursa bile son hali ile
bile oldukça gelişmiş olan Everest sayesinde driverlarını kaybettiğiniz
donanımlarınıza driver bile bulabilirsiniz. Ayrıca program içinde
özellikle işlemci ve bellekler için ufak birkaç test u7ygulmasıda
bulunmakta. Yine program sayesinde yaptığını overclock ile işlemcinizi
ne kadar hızlnadırdığınızı ve ulaştığı hız ile hangi şilemciye denk
geldiğini de bulabilirsiniz. Yine program ile bilgisayarınızdaki
destekleyen donanımların sıcaklık durumlarını görebilrisiniz.

Clockgen, SpeedFan ve CPU-Z
Clockgen windows üzerinden overlock yapmayan yarıyan ufak bir yazılım.
Bu yazılım sayesinde işletim sistemi üzerinden ldukça rahat bir şekilde
overclock yapabilmek mümkün ama yazı içinde anlattığımız gibi Windows
üzerinden yaptığınız başarısız overclock işlemlerini sonucunda işletimi
sisteminiz çökebilir. Ama yinede rahat bir şekilde Clockgen ile ufak
overclock denemelerniz rahatça ypabilirsiniz. SpeedFan ise overclock
sonrası sisteminizin ısı ve sıcaklık durumlarının yanısıra kullandığınız
fanların dönüş hızlarını göstererek sizi bilgilendirebilyor. CPU-Z ile
de overclocks sonrası işlemci ve belekerlinizn hızları ileg ilgili
detaylı bilgilere ulaşabilir elde ettiğiniz hızı CPU-Z'nin online
veritabanına kayıt ettirebilirsiniz.

Oyun Testleri
İşlemci ve ekran kartınızı test etmenin en sağlam yollarından biride
oyunlardır. Bugün F.E.A.R, Far Cry, Quake 4, Prey, Company Of Hereos
gibi oyunların içindeki ufak test uygulamaları ile ekran kartınızın ve
işlemcinizin overclock sonrası stabilitesini gözlemleyebilirsiniz.

Sonuç
Günümüz piyasa şartları ve artan rekabetten dolayı firmalar değişik
ürünler çıkarmaya devam ediyor. Alacağınız her işlemci veya ekran
kartının az yada çok belli bir overclock kapasitesi olacaktır. Size
düşen bazı parametrelere dikkat etmeniz.Kısaca özetlemek gerekirse,
overclock yapmadan önce dosyalarınızın yedeğini almayı, bios
bilgileriniz hakkında bilgi sahibi olmayı, işlemleri adım adım yapmayı,
soğutmaya önem vermeyi, overclock sonrası sistem stabilitesini ve
sıcaklığını kontrol etmeye dikkat edin. Ve unutmayın overclock işlemi
zinciri oluşturan halkalar gibidir. Halkalardan biri zayıf olursa zincir
rahatlıkla kopabilir